• Նորություններ
• Հղումներ
• Կայքի Քարտեզ
• Գործընկերներ

 ԵՐԵՎԱՆ: Երևան ք. Արշակունյաց  պողոտայի  մոտ գտնվող «Ավտոագրեգատ» գործարանի  տարածքում 1984 թ. շինարարական  աշխատանքների  ժամանակ  բացվեց մի մոնումենտալ դամբարան, որը պեղվեց ՀՍՀ ԳԱԱ Հնագիտության  և  ազգագրության  ինստիտուտի  արշավախմբի  կողմից:  Դամբարանը  ստորգետնյա ուղղանկյուն  կառույց  է`  հյուսիս-հարավ  կողմնորոշմամբ:  Ներքին  չափերն  են`  երկարությունը`  3,46  մ,  լայնությունը`  1,97  մ,  բարձրությունը`  2,15  մ: 

 Դամբարանախցի  հատակը  շարված  է  լավ  տաշված,  սև,  կարմիր,  մուգ  շագանակագույն  տուֆե  սալերով,  որոնց  տակ  հարմարեցված  էին  գաղտնարանները:  Հինգ  շարք  բարձրությամբ  պատերը կառուցված  են տուֆե սրբատաշ քարերով: Դամբարանի հինգ որմնախորշերից երեքը կառուցված են  արևմտյան  պատի  մեջ և  հատակից  բարձր  են    0,44  մ  (0,5x0,5  մ չափերով):  Նույնանման  որմնախորշ  կառուցված  է  հարավային  պատի  մեջ: Արևելյան  որմնախորշն  ավելի  մեծ  է:  Որմնախորշի  վերին  մասը  կազմված  է  տուֆե  մեկ  հեծանից,  որն  իր  վրա  է  կրում  դամբանախցի  սալերի  ծանրության  մի  մասը:  Որմնախորշի  երկարությունը 2,06 մ է, բարձրությունը` 1,22 մ,  խորությունը`  1 մ:  Դամբարանը  ծածկված  է  տուֆե հինգ  մեծ սալերով:  Նրա  մուտքը  (բարձրությունը`  1,29  մ,  լայնությունը`  0,75  մ)  գտնվում  է  խցի  հյուսիսային  կողմում`  դրսից  ամուր  փակված  մեծ  տուֆե  սալաքարով  (պահպանվել  են  նաև  դրոմոսի  հետքերը): 

 Դամբարանում  գտնվեց  հարուստ  նյութ: Արևմտյան  պատի  երեք  որմնախորշերում  դրված  էին  մեկական  աճյունասափոր`  լցված  մարդու,  կենդանիների  և  թռչունների  մանրացված  ոսկորներով,  արևելյան  մեծ  որմնախորշումª  ցլի  գլխի  արձանիկներով  զարդարված  մի  մեծ  կավանոթ,  ինչպես  նաև  մի  թաս,  որի  հատակին  պահպանված  էր  նապաստակի  պատկերով  դրոշմ:  Դամբարանի  հյուսիսային կողմում  գտնվեցին  առյուծի  գլխի  ձևով  հարդարված  ծորակով  անոթ,  մեկ   սափոր,  ճրագ,  մի  քանի  մեծ  ու փոքր  թասեր: 

 Հատակի  տակ  եղած  երեք  գաղտնարաններից  առաջինը  հայտնաբերվեց  դամբարանի  արևմտյան  պատի  մոտ  գտնվող  սալաքարերի  տակ:  Այստեղ  պահված  էին  բրոնզե  կապարճի  բեկորներ,  թաս,  ագաթե  ուլունքներ,  գիշեր  քարից  պատրաստված  մի  կնիք,  որը  հարդարված  էր  գրիֆոնի  և  կիսալուսնի  պատկերներով: Երկրորդ  գաղտնարանը  հայտնաբերվեց  դամբարանի  արևելյան  պատի  հատակի  սալերի տակ:  Այստեղից  գտնվեցին  միայն  մի  քանի օձագլուխ  ապարանջաններ: Երրորդը  կառուցված  էր  արևելյան  մեծ  որմնախորշի  հատակի  տակ,  որտեղ  դրված   էին  երեք  տարբեր  բրոնզե  գոտիների և ձիասարքի  մասեր,  օձագլուխ  ապարանջաններ, երկաթե սուր,  դանակ,  դաշույններ,  բրոնզե  գամեր,  մեկ  դույլ,  բրոնզե  անոթների  բռնակներ  և  այլ  նյութեր:  Գտածոների  մեջ  առանձնապես  ուշագրավ  է  խոյի  չորս  գլուխների  քանդակներով  զարդարված  բրոնզե  շքասեղը, ինչպես նաև բրոնզե երեք  գոտիները:  Դրանցից  առաջինը  ունեցել  է 19 սմ  լայնություն և մոտ  120  սմ  երկարություն:  Արտաքին  մակերեսն ամբողջությամբ  դրվագված  է  ինչպես  առանձին  կանգնած  մարտակառքերի,  հեծյալների, ցլերի,  ձիերի  և  առյուծների  պատկերներով,  այնպես  էլ  որսի  տեսարաններով:  Ներկայացված  են  մարտակառքի  վրա  հարձակվող  առյուծների  և  դրանց  հետապնդող  հեծյալների  բարձրաոճ  տեսարաններ:

 Մյուս  գոտու  վրա  պատկերված  են  առասպելական  տարբեր  կենդանիներ`  սրընթաց  վազող  թևավոր  ցուլեր,  առյուծի  թաթեր  ունեցող  թևավոր  ձիեր,  թռչունի  կտուցով  կամ  ձկան  պոչով  ու  կանացի  դեմքով  թևավոր  առյուծներ,  ձկնապոչ  և  առյուծի  թաթերով  թռչուններ:  Այստեղ  ևս  ներկայացված  են  որսի  տեսարաններ: Պատկերված  են  առյուծների  ու  ցլերի  հետ  մարտնչող  որսորդներ  (հեծյալներ  կամ  մարտակառքի  թափքում  կանգնած  մարտիկներ),  ինչպես  նաև  ձիու  և  ցլի,  առյուծի և ցլի,  ձիու  և  առյուծի  միջև  մենամարտի  տեսարաններ:  Այս  չափազանց  հարուստ  նյութեր  պարունակող  դամբարանը  իր  ձևով ու  հորինվածքով  համեմատաբար  քիչ  զուգահեռներ  ունի: Այս  տեսակետից  այն շատ  մոտ  է  կանգնած  Ալթըն  Թեփեի  դամբարաններին  և  դրանց  նման  թվագրվում  է  Ք.ա.  VIII  դ.:

Գրականություն: Եսայան և ուր 1995; Есаян и др. 1991; Biscione 1994

Աղբյուրը՝

Ուրարտուի հնագիտություն  (Ամրոց-բնակավայրեր և դամբարանային համալիրներ) Երևան: Երևանի համալս. հրատ. 2008 , 158-160  էջ